Humeitepe Hanı
Kervansaray'ın yanı sıra Balat'ta, Humeitepe'nin güney mahmuzunda ve kısmen Aslan Liman'ın'da bulunan ikinci bir han vardr. Zaman zaman bu yere "Pireli Han" da denmektedir, ancak bu modern bir isim olmalıdır. Hanlar, çarşıların bulunduğu yerlerde yolculara hizmet vermektedir. Tipik bir han, etrafında bir veya daha fazla katta birçok küçük oda veya büyük salonun gruplandığı açık avlulardır. Bu durum Humeitepe'deki han için de geçerlidir, ancak kuzeydoğu bölümünün üzerinde moloz olduğundan sadece güneybatıdaki kısmı bilinmektedir. Hanın bir bölümündeki tonozlar hala sağlamdır. Bugün dahi en kuzeydeki odalar zaman zaman bir sığır çobanı tarafından sürüsünü güneşten korumak için bir barınak olarak kullanılmaktadır.
Tüm yapının yaklaşık 33 x 29m ölçülerinde olduğu ve 16.50 x 21m ebatlarında bir iç avluya sahip olduğu tahmin edilmektedir. Güneyde daha küçük ebatlı odalar, konaklama odaları olarak hizmet vermiş olabilirken, batıdaki büyük alan muhtemelen depolama odası olarak kullanılmaktaydı. Doğu iç duvardaki dar bir merdiven, avludan tek katlı yapının çatısına çıkmaktaydı. Bu Hanın uzun süre boyunca deniz ve kara taşımacılığı arasında bir aktarma noktası olarak hizmet verdiği düşünülmektedir. Aslanlı Liman bu amaçla MS 16. yüzyıl gibi geç bir tarihte bir kanal aracılığıyla Menderes'e bağlanmış olmalıydı. Jeoarkeolojik incelemeler, çok güçlü sedimantasyon süreçlerinin en geç MS 7. yüzyılda başladığını göstermektedir. Ancak Aslan Limanı'nın eski havzasında MS 15. yüzyıla ait bir gemi topunun barut haznesi bulunmuştur. Bu da, bu tarihte, bölgenin kısmen de olsa gezilebilir olduğunu ortaya koymaktadır. Bugün dahi havza, ilkbahar aylarında düzenli olarak su altında kalmaktadır.
Mimari özellikleri bakımından Aslan Limanı ya da Humeitepe'deki Han, Kervansaray'dan daha eskidir. Muhtemelen MS 14. yüzyılın ilk yarısında inşa edilmiş olmalıdır. Bu döneme ait diğer birçok yapıda olduğu gibi, hanın duvarları pek çok devşirme mimari taş (spolia) ve tuğla içermektedir. Han'ın Orta Çağ'daki ismine ilişkin hiç bir bilgimiz yoktur.
Metin: Lisa Steinmann (Çeviri: Nisan Lordoğlu)
Referanslar
-
K. Wulzinger, Das islamische Milet, Milet 3,4 (Berlin 1935)
-
H. Brückner – A. Herda – M. Müllenhoff – W. Rabbel – H. Stümpel, Der Löwenhafen von Milet - eine geoarchäologische Fallstudie, in: S. Ladstätter – F. Pirson – T. Schmidts (Hrsg.), Häfen und Hafenstädte im östlichen Mittelmeerraum von der Antike bis in byzantinische Zeit. Neue Entdeckungen und aktuelle Forschungsansätze. Istanbul, 30. 05. – 01. 06. 2011 2, Byzas 19 (Istanbul 2014) 773–806
-
A. Durukan, Menteşe Beyliği Zamanında Balat (Antik Miletus / Palatia), in: H.B. Konyar – N. Yavuzoğlu-Atasoy (Hrsg.), Beylikler Dönemi Kültür ve Sanat, Sanat Tarihi Derneği Yayınları 9 (Istanbul 2014) 83–134