Ion Düzenindeki Sütunlu Galeri
Bugün Milet'in merkezinde, Güney Agora ile Delphinion arasında gezinen ve antik cadde güzergâhını takip eden herkes, Milet'in en ünlü anıtlarından biri olarak kabul edilebilecek, çok sayıda kartpostal ve fotoğrafa konu olan Ion düzenindeki etkileyici sütunlu galeriyi kaçınılmaz olarak fark edecektir. Ancak burada yeniden inşa edilen sütunlar, çok daha büyük olan orijinal galerinin yalnızca küçük bir bölümüne karşılık gelmektedir. Antik bir anıtın bu şekilde kısmi ama etkili bir şekilde yeniden inşasına anastylosis adı verilmektedir.
Ion Galerisi olarak adlandırılan yapı caddenin doğu ucunu oluşturmakta ve neredeyse yüz metre boyunca kuzey-güney doğrultusunda caddeyi takip etmektedir. Antik çağda, Ion Galeri'sinin yüksek cephesinde bugün görünen 4 sütun yerine 35 büyük Ion sütunu vardı. Bunların arkasında, galerinin gölgeli alanlarında çeşitli büyüklüklerde 19 oda bulunuyordu. Hemen bitişiğindeki Capito Hamamı'na, en kuzeydeki iki odadaki arka geçitlerden girilebiliyordu. Yine batıya bitişik olan eski Hellenistik peristylin Ion Galerisi'ne erişimi yoktu ve ondan açıkça ayrılmaktaydı.
Bu nedenle, işlevi açısından sütunlu galeri, en azından kuzey kısmında, Capito Hamamı'na bir giriş holü veya giriş holü olarak anlaşılabilir. Bir başka işlevsel düzey de caddeye paralel konumundan ve Ion Galerisi'nin alışılmadık derecede yüksek, çok katlı bir alt yapı üzerine oturtulmuş olmasından kaynaklanmaktadır. Caddede düzenlenen ve yakındaki Delphinion'da başlayan festival alayları göz önüne alındığında, Ion Salonu'na bir tribün, güneşlik ve fon işlevi yüklenmiştir. Şenliklerin izleyicileri burada toplanıyor ve yükseltilmiş salonun gölgesinde caddedeki şenlikleri izleyebiliyorlardı. Buna karşılık, sütunları ve tepesindeki entablatürü ile salonun yükseltilmiş ön cephesi, sokaktan bakıldığında oradan geçen insanlar üzerinde anıtsal bir etki yaratmış olmalıdır. Bununla birlikte, Ion Galerisi'nin periyodik tören alaylarından uzakta da bu amacını koruduğu unutulmamalıdır. Galerideki yazıtlı bir architrav bloğu ve bazı diğer buluntular, vali Cnaeus Vergilius Capito'yu hem Ion Galerisi'nin hem de bitişiğindeki Capito Hamamı'nın bağışçısı olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla her iki yapı da MS 1. yüzyılın ortalarında inşa edilmiştir. Yüzyılın ilerleyen dönemlerinde, başlangıçta daha kısa olan salon, iki inşaat evresinde neredeyse 100 m uzunluğa kadar uzatılmıştır.
Metin: Fabian Sliwka
Referanslar
-
W. Real – V. Rödel – M. Ueblacker, Milet 1972. Die Grabung auf der Heiligen Straße und die Anastylose der Ionischen Halle in Milet, IstMitt 23/24, 1973/74, 122–130
-
M. Maischberger, in: P. Niewöhner, Milet/Balat (Istanbul 2016) 75–77