Faustina Hamamı
Faustina Hamamı, Milet'in düzgün bir şekilde düzenlenmiş sokaklarından farklı konumuyla dikkat çekmesinin yanı sıra kentteki en büyük hamam kompleksini de temsil etmektedir. Adını İmparator Marcus Aurelius'un karısı Genç Faustina'dan almıştır. İmparatoriçe, bir yazıtta bakım çalışmalarıyla bağlantılı olarak anılmaktadır. Faustina Hamamı'nın inşası MS 164'ten sonraki yıllara tarihlense de, söz konusu yazıt muhtemelen MS 3. yüzyılın ikinci yarısında veya 4. yüzyılda eklenmiştir. Bu nedenle imparatoriçenin hamamlarla ilgili orijinal rolü artık belirlenememektedir.
Hamam-gymnasium kompleksi 1903 ve 1907 yılları arasında kazılmıştır. Klasik-Hellenistik dönem şehir duvarından kalma kahverengi gnays bloklar gibi daha eski malzemelerin kompleksin tamamında yeniden kullanılmış olması dikkat çekicidir.
Yapı kompleksinin yönü polis içinde farklılık gösterse de, odalar yine de kendi aralarında aynı yöndedir. Kompleksin en büyük bölümü sütunlu salonlarla çevrili neredeyse kare planlı palaestra idi. Palaestra, atletik egzersizler için binanın önünde yer alan sütunlu bir avludur. Yapı, güneybatıda doğrudan stadion'la sınırlıydı ve doğu tarafında iki giriş uzun bir galeriye (basilica thermarum/ambulacrum) açılmaktaydı. Bu galeri muhtemelen sosyal aktiviteler, özellikle de sohbet etmek için kullanılıyordu. Yaklaşık 60 metre uzunluğundaki bu alanın her iki yanında muhtemelen separe olarak kullanılan 13 oda bulunuyordu.
Kuzeyde, galeri geniş bir kemerle açılarak arkeologların "Musa'lar Salonu" olarak adlandırdıkları kare bir oda oluşturuyordu. Bu isim, arkeologlar tarafından bulunan ve çoğu Musaları tasvir eden heykellerden esinlenerek verilmiştir. Bu heykellerin uzunlamasına duvarlar boyunca nişlere ve apsise yerleştirildiği varsayılmaktadır. MS 3. yüzyılda apsise muhtemelen bir sahne kurulmuştur, burada performansların ve/veya konuşamaların düzenlendiği varsayılmaktadır.
Galeriye güney ve kuzeyden bitişik odalar banyo için kullanılmıştır. Bu yıkanma kompleksi, ziyaretçileri daha önce geçtikleri odalardan herhangi birine tekrar girmek zorunda kalmadan işlevsel olarak bölünmüş odalardan geçiren halka şeklindeki bir yapıyı takip ediyordu. Hamam kompleksi, sıcaklık kısmına (caldarium) geçişi oluşturan iki ılık havuz (tepidarium) sunuyordu. Tepidariumlar tonozlu bir alt zemin (hypokaust) ve duvarlardaki içi boş tuğlalar (tubuli) yardımıyla ısıtılıyordu. Bu ısıtma nedeniyle, bu odalar masaj odası olarak da hizmet vermiş olabilir. Odalardan birinde, pencere söveleri ve kapakları için oymalar bulunan bir pencere eşiği hala korunmaktadır. Bunlar genellikle antik pencere teknolojisi için bir referans olarak kullanılmaktadır.
Caldarium, termal kompleksin ana odasını oluşturuyordu ve oturma banyoları için büyük bir sıcak su havuzu içeriyordu. Bitişik yan odalardaki üç ateş kaynağı (prefurnia) ısıtma görevi görüyordu. Oda orijinalinde yüksek duvarlara ve üst duvar bölgesinde geniş pencere alanlarına sahipti ve bir beşik tonozla kapatılmıştı.
Caldarium'dan sonra, soğuk banyo odasına (frigidarium) açılan bir geçiş odası vardı. Bu odada serinlemeye yarayan bir soğuk su kurnası (natatio) vardı. Su, Menderes (Meander) nehrini temsil eden bir nehir tanrısı ve bir aslan heykeli aracılığıyla havuza akıtılıyordu.
Faustina Hamamı çeşitli dönüşümler geçirmiştir. MS 3. veya 4. yüzyıla ait olanlar gibi bazı restorasyın önlemleri de günümüze ulaşmıştır. MS 5. veya 6. yüzyıla ait Hesykhios adlı bir kişinin yazıtı başka bir restorasyona işaret etmektedir. MS 6. ya da 7. yüzyılda hamam kompleksi terk edilmiştir. Kısa bir süre için kompleks başka bir işleve sahip olmuştur. Çok daha sonraları, kalıntıların içine ahırlar ve çiftlik evleri inşa edilmiştir.
Metin: Caitlin Bamford
Referanslar
-
A. von Gerkan – F. Krischen, Thermen und Palaestren. Mit Beiträgen von F. Drexel, K. A. Neugebauer, A. Rehm und T. Wiegand, Milet 1,9 (Berlin 1928)
-
O. Dally – D. Göçmen – M. Kruip – M. Maischberger – P Schneider – A. Scholl – N. Schwerdt, Milet, Türkei. Stadt und Statue im spätantiken Kleinasien. Die Faustinathermen in Milet im Übergang von der Kaiserzeit zur Spätantike. Die Arbeiten der Jahre 2012 und 2013, eDAI-F 2014/3, 91–95
-
P. Schneider, in: P. Niewöhner, Milet/Balat. Städtebau und Monumente von archaischer bis in türkische Zeit. Ein Führer (Istanbul 2016), 107–111